بررسی مهاجرت نقاط شکست در بستر رودخانه هاو راه های تثبیت آن

نقاط شکست (یا آبکندها) به دلایل طبیعی و یا غیرطبیعی در بستر رودخانه و آبراهه ها به صورت پله های متوالی به وجود می آیند. نقاط شکست ناپایدار بوده و با فرسایش بستر در محدوده آن، به سمت بالادست مهاجرت می کنند. مهاجرت نقاط شکست سبب فرسایش کف، کاهش تراز بستر (کف کنی) و افزایش طول بستر گود افتاده می شود. این پدیده ها علاوه بر این که بر محیط زیست پایین دست اثرات نامطلوبی دارند، سبب وارد آمدن خسارات جبران ناپذیر بر زمین های زراعی مجاور و زیرسازی سازه های هیدرولیکی بالادست می شوند. در پژوهش های گذشته همواره رفتار یک نقطه شکست مورد بررسی قرار گرفته است. در پژوهش حاضر، دو نقطه شکست متوالی شیب دار در بستر کانال مستطیلی فلوم آزمایشگاه شبیه سازی می شود. برای مدل نمودن جریان و هیدرولیک انتقال رسـوب از نرم افزار hec-ras ویرایش 4.1.0 استفاده گردید. در سری اول آزمایشات از مقایسه نتایج عددی و آزمایشگاهی، دقت معادلات مختلف انتقال رسوب در جهت تعیین نرخ مهاجرت نقاط شکست و میزان فرسایش و رسوب گذاری مربوط به آن، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد، معادله انتقال رسوب ایکرز-وایت دقیق ترین رابطه برای مدل نمودن مهاجرت نقاط شکست است. در سری دوم آزمایشات، عملکرد چهار نوع سازه ی کنترل شیب سنگ چین در تثبیت مهاجرت نقطه شکست به بالادست، بررسی می گردد. از مقایسه مستقیم نتایج آزمایشگاهی، خیزآب های نیوبری به عنوان برترین سازه کنترل شیب سنگ چین انتخاب شد.